Brazylijskie JIU-JITSU

Serwis dla wszystkich, którzy chcą poznać bjj od strony teoretycznej i praktycznej.

Gdy bjj zaczęło w oszałamiającym tempie podbijać cały świat, w środowisku judo i szkół jujutsu podniosły się głosy, że przecież to nie jest nic nowego, bo wszystkie te techniki są im znane od dawien dawna. I jest to oczywiście prawda, bowiem zupełnie nową jakością wypracowaną przez braci Gracie nie były wcale narzędzia, tylko instrukcja, jak się nimi efektywnie posługiwać, czyli strategia walki.

Wieloletnie doświadczenia zbierane w międzystylowych pojedynkach zaowocowały powstaniem tak niezwykłego zjawiska, jakim jest dzisiejsze bjj – sportowym, bezpiecznym systemem, który jak żaden inny pojedynczy styl doskonale sprawdza się nie tylko na macie, ale i w realnej walce.

Zobacz Więcej Rodzaje Treningu

BJJ - system stopni oznaczanych kolorem pasa (faixa):

Jak widać, jest tych stopni ledwie pięć, a droga od faixa branca do faixa preta zajmuje zwykle około dziesięciu lat. Jest to oczywiście wartość średnia, bo są osoby robiące postępy dużo szybciej, a są i takie, które na wiele lat zatrzymują się na poziomie niebieskiego czy purpurowego pasa.

Biały – Branca 20%
Niebieski – Azul 40%
Purpurowy – Roxa 60%
Brązowy – Marrom 80%
Czarny – Preta 100%

Czym Jest BJJ

Brazylijskie jiu-jitsu (bjj) to jeden z wielu stylów wyrosłych z japońskiego jujutsu, który zaczął się rozwijać w Brazylii na początku XX wieku. Jego twórcami są członkowie rodziny Gracie, którzy pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku zdołali rozpropagować swój system na całym świecie dzięki spektakularnym zwycięstwom odnoszonym w walkach z minimum reguł.

Kluczową cechą bjj jest ukierunkowanie na skuteczność w realnej walce, dzięki czemu jako jedyny pojedynczy styl bjj mogło odnosić sukcesy w vale tudo, czy rywalizacji mma. Efektywność bjj wynika z głęboko przemyślanego systemu punktacji, który odzwierciedla techniki, sytuacje oraz pozycje charakterystyczne dla realnej walki. Dzięki temu stylista bjj uczy się na treningach stosowania takich środków technicznych i takiej strategii walki, które bez większych zmian będzie mógł wykorzystać podczas każdego starcia.

Specyfikacja BJJ

Unikalną cechą bjj jest oparcie go na analizie rzeczywistych starć ulicznych i walk z wyzwania, a nie na przekonaniu, jak powinna wyglądać realna walka. Bracia Gracie swój system wykuwali nie w zaciszu sal treningowych, tylko w ogniu realnej walki, w licznych pojedynkach zbierając wiedzę o tym, jak przebiega rzeczywiste starcie i czego się można w takiej sytuacji spodziewać. Okazało się, że przebieg takiej walki jest zwykle podobny, dzięki czemu można stworzyć taką strategię, która będzie się sprawdzała w rzeczywistej walce bez reguł i sędziego. Taka strategia – specyficzna dla bjj – rzeczywiście powstała i w największym skrócie można ją przedstawić jako dążenie w walce do zajęcia takiej pozycji, z której daje się maksymalnie kontrolować przeciwnika, co z kolei umożliwia zadanie mu maksymalnych strat przy zminimalizowaniu własnych. Więcej na ten temat można znaleźć w zakładce o walce pozycyjnej.

System Promocji

W systemie stopni widać najlepiej nieformalny charakter bjj. Nie istnieją bowiem żadne wymagania mówiące precyzyjnie kto zasługuje na biały, a kto na niebieski czy purpurowy pas. Bardzo rzadko, jeśli już to poza Brazylią, spotyka się instruktorów, którzy mają jakieś określone wymagania egzaminacyjne. Zwykle o wszystkim decyduje instruktor, który obserwując zawodnika stwierdza, czy ktoś dojrzał już do wyższego stopnia, czy jeszcze nie. To dojrzewanie przebiega na kilku płaszczyznach, bo zawodnik musi przyswoić sobie ogólną strategię, określony zasób technik i wreszcie umiejętność zastosowania ich w walce.

Strategia walki, czyli dążenie do sprowadzenie jej do parteru, by potem zająć właściwą pozycję i dopiero poddać przeciwnika powinna być doskonale znana już niebieskim pasom i później niewiele się tu zmienia. Drugi czynnik, czyli ilość poznanych technik, choć jest istotny, to jednak również nie jest decydujący, bowiem trafiają się doskonali fighterzy dysponujący mocno okrojonym repertuarem, jak i marni teoretycy potencjalnie znający ogromną liczbę technik. Najważniejszym wskaźnikiem decydującym o postępach będzie zatem umiejętność wykorzystania nabytej wiedzy w walce.

Istnieje też jeszcze jedno – bardzo ważne, choć już poza techniczne – kryterium nadawania stopni. To ocena całokształtu zachowania się adepta, która zależy głównie od instruktora i jego wymagań co do morale i charakteru ćwiczących.

Droga Na Szczyt

Chociaż nie istnieją formalne wymagania co do zakresu wiedzy czy kwalifikacji, jakimi powinien dysponować zawodnik na poszczególne stopnie, to jednak można ogólnie nakreślić schemat, zgodnie z którym w bjj następuje rozwój umiejętności.

Biały pas to ktoś, kto dopiero zaczyna przygodę z bjj. Nie posiada jeszcze żadnych umiejętności, więc jest łatwym łupem dla wszystkich, którzy ten etap mają już za sobą. Jego celem jest głównie przetrwanie na macie. Zwykle odnalezienie się w nowej rzeczywistości nie trwa długo i biały pas zostaje promowany na niebieski.

Niebieski pas to faza dojrzewania zawodnika. Potrafi trwać bardzo długo, a rekordziści nigdy poza nią nie wychodzą. Doświadczony niebieski pas potrafi być niezwykle trudnym przeciwnikiem umiejącym radzić sobie w trudnych sytuacjach i dysponującym znaczną wiedzą techniczną. Co więcej, to ktoś, kto doskonale rozumie już strategię walki bjj i wie, do czego powinien dążyć.

Purpura to pierwsza poważna przeszkoda, z jaką musi zmierzyć się jujutsuka zwykle mniej więcej po około pięciu latach rzetelnego treningu. Trudno jest zarówno wejść na ten stopień, jak i z niego zejść, dlatego wiele osób latami pozostaje na tym etapie.

Droga Na Szczyt

Brąz jest właściwie pasem przejściowym, rodzajem poczekalni, w której zawodnik otrzymuje ostatni szlif przed promocją na czarny pas. Brąz oznacza, że komuś udało się wyjść poza purpurę i wkrótce powinien dołączyć do elitarnego grona czarnych pasów. O ile niebieskim czy purpurowym pasem można pozostawać naprawdę długo, o tyle raczej nie spotyka się zawodników, którzy utknęliby na poziomie brązowego pasa.

Czarny pas oznacza przynależność do absolutnej elity. Sygnalizuje dogłębną wiedzę na temat bjj i umiejętność zaprezentowania jej w praktyce. Ten poziom wyszkolenia jest osiągany stosunkowo rzadko – czarnego pasa nie dostaje się za „wysługę lat”, bo stanowi wizytówkę zarówno dla całego bjj, jak i instruktora, który ten stopień nadał.

Bjj jest stylem wybitnie nakierowanym na walkę, skąd bierze się pewna zachowawczość w dawaniu kolejnych pasów. Posiadacze wysokich stopni muszą niejako z definicji być dobrymi fighterami, dlatego instruktorzy bardzo rozważnie nadają stopnie – zwykle chcą mieć pewność, że taki zawodnik nie przyniesie ujmy ani klubowi, ani całemu stylowi.

BJJ a jujutsu

Chociaż brazylijskie jiu-jitsu wyrosło z tradycyjnego japońskiego jujutsu, to ma z nim niewiele wspólnego poza zewnętrznym podobieństwem niektórych ruchów i ogólną zasadą wykorzystania techniki przeciw brutalnej sile. Trzy zasadnicze różnice są następujące:

  • Przede wszystkim tradycyjne style jujutsu nie posiadają żadnej strategii walki pozycyjnej – są zbiorami technik będących odpowiedziami na jakieś pojedyncze zachowanie napastnika, zwykle chwyt lub cios.
  • W tradycyjnym jujutsu istnieje wielka liczba technik wymierzonych przeciw najsłabszym punktom ludzkiej anatomii, takim jak oczy czy genitalia. W bjj nie ma takich „śmiercionośnych” ruchów, ponieważ nie sposób trenować ich z pełną siłą na oporującym przeciwniku.
  • Problem 2. obchodzi się w tradycyjnym jujutsu za pomocą kata, czyli zestawów ustalonych ruchów wykonywanych na nieoporującym przeciwniku. Nieefektywność kata jako metody szkoleniowej została wykazana przez judo grubo ponad sto lat temu, gdy judocy doskonalący swoje umiejętności w walce poprzez sparing, zwany w judo randori, rozgromili w szeregu pojedynków przedstawicieli tradycyjnych szkół jujutsu.

Atuty bjj

Do najważniejszych atutów brazylijskiego jiu-jitsu, wyróżniających je z grona innych sztuk walki, można zaliczyć:

  • Posiadanie efektywnej strategii sprawdzającej się w realnej walce
  • Metodykę treningu pozwalającą z pełną siłą ćwiczyć na oporującym przeciwniku te same techniki, które są wykorzystywane w realnej walce
  • System punktacji w walce sportowej odzwierciedlający techniki, sytuacje oraz pozycje charakterystyczne dla realnej walki
  • Minimum ograniczeń nakładanych na walczących (głównym zadaniem sędziego w walce sportowej jest liczenie punktów i pilnowanie, by zawodnicy nie wyszli poza pole walki)
  • Kluczem jest tu pojęcie „walki realnej”, czyli walki toczonej z minimum ograniczeń, bo choć np. judo również posiada metodykę treningu pozwalającą ćwiczyć z pełną siłą, to wyłącznie z innym judoką, a bokserskie punktowanie lewym prostym na pewno nie zatrzyma zapaśnika.

Etykieta 01

Pod względem etykiety brazylijskie jiu-jitsu jest dość niezwykłe, bo nie posiada ściśle sformalizowanego ceremoniału, do jakiego przyzwyczaiły nas dalekowschodnie sztuki walki. Tym nie mniej, jak w każdej grupie połączonej wspólnym etosem, również w środowisku bjj funkcjonuje pewien niepisany kodeks zachowań oparty głównie na szacunku dla wyższych stopniem, szacunku – dodajmy – wypływającym z umiejętności w walce. W różnych zespołach obowiązują różne zasady, jednak zawsze warto pamiętać, że:

Wchodząc na matę należy się najpierw przywitać z prowadzącym i starszymi rangą, dopiero w drugiej kolejności witamy się z niższymi stopniami

Pod względem etykiety brazylijskie jiu-jitsu jest dość niezwykłe, bo nie posiada ściśle sformalizowanego ceremoniału, do jakiego przyzwyczaiły nas dalekowschodnie sztuki walki. Tym nie mniej, jak w każdej grupie połączonej wspólnym etosem, również w środowisku bjj funkcjonuje pewien niepisany kodeks zachowań oparty głównie na szacunku dla wyższych stopniem, szacunku – dodajmy – wypływającym z umiejętności w walce. W różnych zespołach obowiązują różne zasady, jednak zawsze warto pamiętać, że:

Przed sparingiem wymieniamy się z partnerem „żółwikiem” lub innym przyjętym symbolem, warto też podziękować sobie po kulance

Pod względem etykiety brazylijskie jiu-jitsu jest dość niezwykłe, bo nie posiada ściśle sformalizowanego ceremoniału, do jakiego przyzwyczaiły nas dalekowschodnie sztuki walki. Tym nie mniej, jak w każdej grupie połączonej wspólnym etosem, również w środowisku bjj funkcjonuje pewien niepisany kodeks zachowań oparty głównie na szacunku dla wyższych stopniem, szacunku – dodajmy – wypływającym z umiejętności w walce. W różnych zespołach obowiązują różne zasady, jednak zawsze warto pamiętać, że:

Wpadłszy na siebie podczas sparingu, młodsze pasy powinny ustąpić starszym

Pod względem etykiety brazylijskie jiu-jitsu jest dość niezwykłe, bo nie posiada ściśle sformalizowanego ceremoniału, do jakiego przyzwyczaiły nas dalekowschodnie sztuki walki. Tym nie mniej, jak w każdej grupie połączonej wspólnym etosem, również w środowisku bjj funkcjonuje pewien niepisany kodeks zachowań oparty głównie na szacunku dla wyższych stopniem, szacunku – dodajmy – wypływającym z umiejętności w walce. W różnych zespołach obowiązują różne zasady, jednak zawsze warto pamiętać, że:

Raczej nie proponujmy sparingu czarnym pasom i instruktorom, żeby nie odczytali takiej propozycji jako wyzwania

Pod względem etykiety brazylijskie jiu-jitsu jest dość niezwykłe, bo nie posiada ściśle sformalizowanego ceremoniału, do jakiego przyzwyczaiły nas dalekowschodnie sztuki walki. Tym nie mniej, jak w każdej grupie połączonej wspólnym etosem, również w środowisku bjj funkcjonuje pewien niepisany kodeks zachowań oparty głównie na szacunku dla wyższych stopniem, szacunku – dodajmy – wypływającym z umiejętności w walce. W różnych zespołach obowiązują różne zasady, jednak zawsze warto pamiętać, że:

Z drugiej strony nie powinno się odmawiać, gdy to oni zaproponują kulankę

Pod względem etykiety brazylijskie jiu-jitsu jest dość niezwykłe, bo nie posiada ściśle sformalizowanego ceremoniału, do jakiego przyzwyczaiły nas dalekowschodnie sztuki walki. Tym nie mniej, jak w każdej grupie połączonej wspólnym etosem, również w środowisku bjj funkcjonuje pewien niepisany kodeks zachowań oparty głównie na szacunku dla wyższych stopniem, szacunku – dodajmy – wypływającym z umiejętności w walce. W różnych zespołach obowiązują różne zasady, jednak zawsze warto pamiętać, że:

Powszechnie stosowanym symbolem oznaczającym poddanie się jest „klepanie”

Etykieta 02

Strój

W bjj używa się stroju podobnego do tych, które spotyka się w judo czy innych japońskich sztukach walki. Jego poprawna nazwa to „gi”. Ponieważ jest to słowo japońskie, czytamy je jako „gi” – w żadnym razie nie „dżi”, jak należałoby je wymawiać, gdyby było pochodzenia anglojęzycznego. Więcej na temat gi do bjj można znaleźć tu, natomiast w tym miejscu warto zauważyć, że w bjj właściwie nie spotyka się „czystych” gi – zwykle są one obszyte przynajmniej firmowymi naszywkami producenta i naszywkami z nazwą i logo zespołu, a często również sponsorów. Razem te łaty tworzą malowniczy, kolorowy patchwork zupełnie różny od jednolitej bieli „zwykłych” gi.

Nazewnictwo

Nazwa brazylijskie jiu-jitsu jest stosunkowo młoda, bo pojawiła się dopiero na początku ekspansji bjj poza granice Brazylii. Stąd przymiotnik „brazylijskie” określający odrębność tego systemu w porównaniu do innych stylów jujutsu. Jiu-jitsu (czytane w Brazylii jako żu-żitsu) wzięło się z błędnego zapisu japońskich słów „ju jutsu”. Takich rozmaitych form fonetycznego zapisu jujutsu funkcjonowało wówczas na świecie bardzo wiele, co było związane z drogą, jaką jujutsu trafiło na Zachód.

Mało formalny charakter bjj znajduje odbicie również w nazwach poszczególnych technik, dlatego nie stosuje się tu tak ścisłego nazewnictwa, jakiego można by się spodziewać po systemie o japońskich korzeniach. Przykładowo najpopularniejszą prostą dźwignię na staw łokciowy, po japońsku zwaną ogólnie jujigatame, Brazylijczycy nazwali armeloque. Gdy bjj stało się szerzej znane w świecie anglojęzycznym dźwignia ta zaczęła funkcjonować pod nazwą armlock, a w USA także jako armbar. W Polsce jej nazwa, balacha, została zapożyczona od judoków.

Subkultura

Jako mocny sport bjj wykształciło własną subkulturę, której podstawą jest poczucie wspólnoty i zespołowej solidarności obowiązującej nie tylko na macie, ale i w życiu codziennym, przy czym charakterystyczne jest to, że ów swoisty esprit de corps występuje na dwóch poziomach. Na niższym, ale zwykle bardziej widocznym, jest to poczucie więzi z własnym zespołem. Lojalność wobec teamu i jego lidera jest w bjj niezwykle silna, a że pomiędzy zespołami trwa bezpardonowa rywalizacja, to jeszcze do niedawna zawodników zmieniających barwy zwano creonte – zdrajcami. Dziś ze względu na umiędzynarodowienie jiu-jitsu patrzy się na to trochę inaczej, a słowa creonte używa się raczej dla określenia osoby nie pasującej do reszty grupy.

O ile poszczególne zespoły stanowią rodzaj konkurujących ze sobą bractw, o tyle na zewnątrz wszyscy zawodnicy stanowią jedną wielką rodzinę. Poczucie przynależności do elitarnej grupy jest manifestowane na różne sposoby, od ubioru poczynając, na tatuażach i specyficznych rodzajach powitań kończąc.

Teoria Walki
Walka pozycyjna

Zdecydowaną większość wszelkich ruchów, z którymi mamy do czynienia w walce, można zaliczyć do jednej z dwóch wielkich kategorii:

1. Ruchów umożliwiających zajęcie lepszej pozycji.
2. Ruchów umożliwiających szybkie zakończenie walki.

Unikalny charakter bjj bierze się z położenia nacisku na pierwszą kategorię, której wartość jest trudna do przecenienia. Jak pokazały doświadczenia wyniesione z vale tudo, zasadnicze znaczenie ma w czasie walki uzyskanie i utrzymanie pozycji zmniejszającej ofensywne możliwości przeciwnika. Prostym przykładem jest choćby znalezienie się za plecami rywala – jego możliwości ataku drastycznie maleją, podczas gdy nasze pozostają nienaruszone.

Ważną obserwacją jest też dostrzeżenie pionowej zależności pomiędzy wymienionymi kategoriami, bo ruchy z pierwszej stanowią podstawę dla technik z drugiej i chociaż zdarzają się wyjątki, to jednak zasadą jest, że poddanie przeciwnika dominującego nad nami pozycyjnie jest zadaniem ekstremalnie trudnym.

Strategia Walki

Ogólną strategię prowadzenia walki zawdzięcza brazylijskie jiu-jitsu Mitsuo Maedzie, który rozwinął ją w trakcie licznych pojedynków vale tudo, jakich wiele stoczył w czasie swojej długoletniej kariery.

Jak pokazały jego doświadczenia, walkę jeden na jednego, niezależnie od zastosowanych środków technicznych – chwytów czy uderzeń, można podzielić na trzy zasadnicze obszary: stójkę, klincz i parter.

Odkładając w tym miejscu na bok szczegółowe rozważania, ogólna strategia walki będzie się sprowadzała do tego, by walczyć w tym obszarze, w którym nasze umiejętności przewyższają umiejętności przeciwnika.

Ponieważ zdecydowana większość ludzi nie ma pojęcia o walce w parterze, brazylijskie jiu-jitsu, czerpiąc wzór z Maedy, postawiło na podejmowanie walki właśnie w tym obszarze.

Taktyka Walki

Otrzymawszy od Maedy ogólną strategię, bracia Gracie skupili się na doskonaleniu obszaru najistotniejszego z punktu widzenia realnej walki, czyli parteru. Jak pokazały ich własne doświadczenia wyniesione z licznych walk vale tudo, gdy starcie przeniesie się już do parteru, to zasadniczą rolę zaczynają odgrywać pozycje, jakie zajmują względem siebie przeciwnicy.

Zaobserwowali, że niektóre z nich są lepsze, inne gorsze, a jeszcze inne mniej lub bardziej neutralne. Tak narodziła się teoria walki pozycyjnej stanowiąca największą siłę bjj. Jej istotą jest dążenie do zajęcia i utrzymywania takiej pozycji, która w rzeczywistej walce da największe szanse na zwycięstwo – pozwoli zasypać przeciwnika gradem ciosów lub poddać go jedną z technik kończących.

Genialnym posunięciem, które umożliwiło nieustanny rozwój bjj bez utraty skuteczności, było wprowadzenie systemu punktacji odzwierciedlającego rzeczywistą wartość pozycji w realnej walce. Dzięki temu każdy zawodnik bjj uczy się w trakcie codziennego treningu dokładnie takiego sposobu zachowania, które zapewni mu dominację nad przeciwnikiem również w rzeczywistym starciu.

Klub Espadon Bydgoszcz

Zapraszamy wszystkich, którzy chcą poznać bjj na najwyższym światowym poziomie. Nie możemy obiecać, że będzie łatwo. Obiecujemy, że warto z nami trenować.